Traktat Jadaim [Dłonie]

Część pierwsza

1.1. Kwarty używa się do [obmywania] dłoni - dla jednego, lub dwóch, połowy log dla trzech lub czterech, log dla pięciu, dziesięciu i stu. Rabi Josi powiada: Jedynie, jeżeli dla ostatniego z nich zostanie nie mniej niż kwarta. Dodaje się do drugiego [obmywania], lecz nie do pierwszego.

1.2. Wszelkich naczyń używa się do [obmywania] dłoni, nawet naczyń z łajna, naczyń kamiennych oraz naczyń z ziemi. Nie używa się do [obmywania] rąk ścianek naczyń, dna rozbitego naczynia, ani przykrywki dzbana. Nie nalewa się z innemu z garści, gdyż nie napełnia się, nie uświęca, nie rozpryskuje wody za grzechy i nie używa się do [obmywania] dłoni inaczej niż z naczynia. Nie chronią naczynia inne niż szczelnie zamknięte, tak jak chronią gliniane naczynia jedynie inne naczynia.

1.3. Woda pozostała po pojeniu zwierząt jest niezdatna w naczyniach, w ziemi zaś zdatna. Gdy wpadnie do niej tusz, guma arabska, lub witriol i jej wygląd się zmieni – jest niezdatna. Gdy wykonano za jej pomocą pracę, lub moczono w niej chleb – jest niezdatna. Szymon z Jemenu powiada: nawet gdy dopiero miano zamiar w niej zamoczyć, a wpadł do drugiej – jest zdatna.

1.4. Gdy myto w niej naczynia, lub płukano w niej miary - jest niezdatna. Gdy płukano w niej umyte lub nowe naczynia - jest zdatna, przy nowych rabi Josi uważa ją za niezdatną.

1.5. Woda w której piekarz moczy delikatne pieczywo jest niezdatna, jednak gdy tylko płucze w niej ręce, jest zdatna. Każdy może [nalewać] do obmywania dłoni, nawet głuchoniemy, niespełna rozumu i niepełnoletni. Można nalewać z naczynia trzymając je między kolanami, można nalewać z naczynia przechylając je na bok, małpa może nalewać z naczynia na dłonie, rabi Josi uważa dwa ostatnie za niezdatne.

Część druga

2.1. Jeżeli naleje na jedną z dłoni jednym strumieniem - jego dłoń jest czysta. Na dwie dłonie jednym strumieniem - rabi Meir uważa, iż są nieczyste dopóki nie wyleje kwarty log. Gdy wpadnie kawałek chleba pokładnego, jest on czysty, rabi Josi uważa go za nieczysty.

2.2. Jeżeli wylał po raz pierwszy na jedno miejsce, a po raz drugi na inne miejsce i wpadnie kawałek chleba pokładnego - w pierwsze [miejsce] - jest nieczysty, w drugie [miejsce] - jest czysty. Jeżeli wylał po raz pierwszy na jedno miejsce oraz po raz drugi na to samo miejsce i wpadnie kawałek chleba pokładnego - jest nieczysty. Jeżeli obmył swe dłonie po raz pierwszy i znalazł na nich drzazgę, lub splątanie - jego dłonie są nieczyste, gdyż woda z drugiego [nalania] oczyszcza jedynie wodę na powierzchni dłoni. Raban Szimon ben Gamliel powiada: Wszelkie stworzenie wodne jest czyste.

2.3. Dłonie stają się czyste oraz nieczyste do zgięcia. W jaki sposób? Jeżeli wylał po raz pierwszy do zgięcia, a po raz drugi poza zgięcie, woda zaś powróciła na dłoń - jest ona nieczysta. Jeżeli wylał po raz pierwszy na jedną swą dłoń, następnie rozmyślił się i wylał po raz drugi na dwie dłonie - są nieczyste. Jeżeli wylał po raz pierwszy na dwie dłonie, następnie rozmyślił się i wylał po raz drugi na jedną swą dłoń - jego dłoń jest czysta. Jeżeli wylał na jedną swą dłoń i wytarł ją o drugą - są nieczyste, [wytarł ją] o swą głowę lub o ścianę - jest czysta. Jeżeli czterech lub pięciu obmywa dłonie obok siebie, bądź też nad sobą - jedynie niech opuszczą [swe dłonie] tak, by dostała się do nich woda.

2.4. [W przypadku] wątpliwości, czy wykonano nią pracę, wątpliwości, czy nie wykonano nią pracy, wątpliwości czy objętość odpowiada miarze, wątpliwości czy objętość nie odpowiada miarze, czy jest czysta, czy nieczysta - wątpliwości ich [rozstrzygane są] jako czyste, gdyż powiedziano¹: „[W przypadku] wątpliwości czy są nieczyste - nieczyste, czy są czyste - czyste. Rabi Josi powiada czyste - nieczyste.” W jaki sposób? Jeżeli dłonie jego były czyste, a przed nim dwa nieczyste kawałki chleba i istnieje wątpliwość, dotknął [ich] czy nie dotknął, jeżeli dłonie jego były nieczyste, a przed nim dwa czyste kawałki chleba i ma wątpliwość, dotknął [ich] czy nie dotknął, jeżeli jedna z jego dłoni była nieczysta, a druga czysta, a przed nim dwa czyste kawałki chleba i dotknął jednego z nich i ma wątpliwość, dotknął czystą, czy dotknął nieczystą, jeżeli dłonie jego były czyste, a przed nim dwa kawałki chleba, jeden czysty drugi nieczysty i dotknął jednego z nich i ma wątpliwość, dotknął czystego, czy dotknął nieczystego, jeżeli jedna z jego dłoni była nieczysta, a druga czysta, a przed nim dwa kawałki chleba, jeden czysty drugi nieczysty i dotknął obu, ma wątpliwość nieczystą nieczystego, a czystą czystego, czy też czystą nieczystego, a nieczystą czystego - chleby tak jak były, ręce tak jak były.

Część trzecia

3.1. Jeżeli włoży swe dłonie do domu zarazy - jego dłonie są nieczyste w stopniu pierwszym, słowa rabi Akiwy. Mędrcy zaś mówią: w stopniu drugim. Wszsytko co zanieczyszcza odzież w chwili dotknięcia - zanieczyszcza dłonie w stopniu pierwszym, słowa rabi Akiwy. Mędrcy zaś mówią: w stopniu drugim. Powiedzieli rabi Akiwie: Gdzie możemy znależć [dowód] że dłonie zanieczyszczają się w stopniu pierwszym w każdym miejscu? Odpowiedział im: Jakżeż mogły by być inaczej nieczyste w stopniu pierwszym, niż gdyby zanieczyściło się całe ciało? Oprócz tego - potrawy i naczynia które zanieczyściły się od napojów zanieczyszczają ręce w stopniu drugim, słowa rabi Jehoszuy. Mędrcy zaś mówią: Co zanieczyściło się od nieczystości pierwotnej - zanieczyszcza dłonie, od nieczystości wtórnej - nie zanieczyszcza dłoni. Powiedział Raban Szimon Ben Gamliel: opowieść o kobiecie, która przyszła do mojego ojca i powiedziała mu: Włożyłam dłoń do otworu glinianego naczynia. Odpowiedział jej: Córko moja, na czym polegała jego nieczystość? Nie usłyszałem jednakże co mu odpowiedziała. Odpowiedzieli mędrcy: Sprawa jest jasna: Co zanieczyściło się od nieczystości pierwotnej - zanieczyszcza dłonie, od nieczystości wtórnej - nie zanieczyszcza dłoni.

3.2 Wszystko, co sprawia, że chleb pokładny jest niezdatny - zanieczyszcza dłonie w stopniu drugim. Dłoń zanieczyszcza drugą, słowa rabi Jehoszuy. Mędrcy zaś mówią: Drugi nie czyni drugiego. Odpowiedział im: Czyż święte pisma będąc nieczyste w stopniu drugim nie zanieczyszczają dłoni? Odpowiedzieli mu: Nie wnioskuje się ze słów Tory o słowach Pism, ani ze słow Pism o słowach Tory, ani też ze słow Pism o słowach Pism.

3.3. Rzemyki tefilin wraz z tefilin zanieczyszczają dłonie. Rabi Szimon powiada: Rzemyki tefilin nie zanieczyszczają dłoni.

3.4. Puste miejsce w księdze, na górze, na dole, na początku, lub na końcu - zanieczyszcza dłonie. Rabi Jehuda powiada: Na końcu nie zanieczyszcza dłoni dopóki nie dorobi się do niego drążka.

3.5. Księga, którą wymazano i zostało w niej jedynie osiemdziesiąt pięć liter, jak we fragmencie: „Gdy Skrzynia wyruszała” (4 Mojż. 10.35) - zanieczyszcza dłonie. Zwój na którym napisano osiemdziesiąt pięć liter, jak we fragmencie „Gdy Skrzynia wyruszała” (4 Mojż. 10.35) - zanieczyszcza dłonie. Wszystkie święte księgi zanieczyszczają dłonie. Pieśń nad Pieśniami i Kohelet zanieczyszczają dłonie. Rabi Jehuda powiada: Pieśń nad Pieśniami zanieczyszcza dłonie, co do Koheleta zdania są podzielone. Rabi Josi powiada: Kohelet nie zanieczyszcza dłoni, co do Pieśni nad Pieśniami zdania są podzielone. Rabi Szimon powiada: Kohelet należy do ułatwień Szkoły Szamaja i zaostrzeń Szkoły Hilela. Powiedział rabi Szimon ben Azai: Otrzymałem [tradycję] z ust siedemdziesięciu dwóch Starszych w dniu, w którym obrano rabi Eleazara ben Azaria na przywódcę jesziwy, że Pieśń nad Pieśniami i Kohelet zanieczyszczają dłonie. Powiedział rabi Akiwa: Uchowaj B-że! Nikt z Izraela niech nie spiera się o to, czy Pieśń nad Pieśniami nie zanieczyszcza dłoni, jako że cały świat nie jest wart tego, co otrzymał Izrael w dniu nadania mu Pieśni nad Pieśniami, gdyż wszystkie Pisma są święte, lecz Pieśń nad Pieśniami jest najświętsza ze świętych, jeżeli zaś spierano się, to jedynie o Koheleta. Powiedział rabi Johanan ben Jehoszua, syn teścia rabi Akiwy: zgodnie ze słowami ben Azai, tak się spierano i tak zakończono.

Część czwarta

4.1. W tym dniu zaliczono i zakończono [dyskusję] nad miednicą do nóg o pojemności od dwóch log do dziewięciu kab, która pękła - czy może zanieczyszczać się przez nacisk², rabi Akiwa zaś mówi: Miednica do nóg zgodnie z jej nazwą.

4.2. W tym dniu powiedziano: wszelkie ofiary, które zostały ofiarowane nie w swoim imieniu są czyste, jednak nie zwalniają właściciela z obowiązku, oprócz Pesach i ofiary za grzechy: Pesach w swoim czasie, za grzechy w każdym czasie. Rabi Eliezer mówi: także ofiara za winy: Pesach w swoim czasie, za grzechy i za winy w każdym czasie. Powiedział rabi Szimon ben Azai: Otrzymałem [tradycję] z ust siedemdziesięciu dwóch Starszych w dniu, w którym obrano rabi Eleazara ben Azaria na przywódcę jesziwy, że wszystkie ofiary spożywane, które zostały ofiarowane nie w swoim imieniu są czyste, jednakże nie zwalniają właściciela z obowiązku, oprócz Pesach i ofiary za grzechy. Ben Azai nie dodał niczego oprócz ofiary całopalnej, lecz Mędrcy się z nim nie zgodzili.

4.3. W tym dniu powiedziano: Jak odnoszą się [przepisy] roku szabatowego do Ammonu i Moabu? Rabi Tarfon postanowił: [Obowiązuje] dziesięcina dla biednych. Rabi Eleazar ben Azaria postanowił: druga dziesięcina. Powiedział rabi Jiszmael: Eleazar ben Azaria! Na tobie spoczywa przeprowadzenie dowodu, gdyż zaostrzasz [halachę], a każdy kto zaostrza musi przeprowadzić dowód. Powiedział mu rabi Eleazar ben Azaria: Jiszmael, mój bracie! Nie zmieniłem nic w kolejności lat, zmienił mój brat rabi Tarfon i to na nim spoczywa przeprowadzenie dowodu. Odpowiedział rabi Tarfon: Egipt to zagranica, Ammon i Moab to zagranica. Tak jak w Egipcie [obowiązuje] dziesięcina dla biednych w roku szabatowym, tak i dla Ammonu i Moabu [powinna obowiązywać] dziesięcina dla biednych w roku szabatowym. Odpowiedział rabi Eleazar ben Azaria: Babilonia to zagranica, Ammon i Moab to zagranica. Tak jak w Babilonii [obowiązuje] druga dziesięcina w roku szabatowym, tak i dla Ammonu i Moabu [powinna obowiązywać] druga dziesięcina w roku szabatowym. Powiedział rabi Tarfon: Egipt leży blisko, nałożono więc na niego dziesięcinę dla biednych, aby biedni Izraela mogli wesprzeć się na niej w roku szabatowym, także na Ammon i Moab, jako że są blisko, powinna zostać nałożona dziesięcina. Powiedział mu rabi Eleazar ben Azaria: Sądzisz, że sprawisz korzyść majątkową, lecz gubisz ludzi! Ograbiasz niebiosa [z możliwości] spuszczenia deszczu i rosy, gdyż powiedziano: „Cyż człowiek może ograbić B-ga? Bo wy mnie ograbiacie. A wy mówicie: W czym cię ograbiamy? W dziesięcinie i chlebach pokładnych.” (Mal. 3.8) Odpowiedział mu rabi Tarfon: Rabi Jehoszua powiedział: Oto podtrzymuję słowa brata mego Tarfona, jednakże nie wywód tych słów. Egipt jest sprawą nową, a Babilonia sprawą starą, zaś kwestia o której rozstrzygamy to sprawa nowa. Rozstrzygnijmy więc nową sprawę na podstawie sprawy nowej, nie rozstrzygajmy zaś sprawy nowej na podstawie sprawy starej. Egipt jest sprawą Starszych, a Babilonia sprawą Proroków, zaś kwestia o której rozstrzygamy to sprawa Starszych. Rozstrzygnijmy więc sprawę Starszych na podstawie sprawy Starszych, nie rozstrzygajmy zaś sprawy Starszych na podstawie sprawy Proroków. Rozstrzygnięto i zakończono: Dla Ammonu i Moabu [obowiązuje] dziesięcina dla biednych.

4.4. W tym dniu przyszedł Jehuda, ammonicki konwertyta, stanął przed nimi w Domu Nauki i powiedział im: Czy mogę wejść do zgromadzenia? Powiedział mu Raban Gamliel: Jest ci zabronione. Powiedział mu rabi Jehoszua: Jest ci dozwolone. Powiedział Raban Gamliel: Pismo mówi: (5. Mojż. 23,3) „Nie wejdzie Ammonita i Moabita do zgromadzenia Pana, nawet w dziesiątym pokoleniu” etc. Powiedział mu rabi Jehoszua: Czy Ammonici i Moabici są na swych miejscach? Powstał przecież Sancheryb król Asyrii i pomieszał wszystkie narody. Gdyż powiedziano (Iz. 10,13) „Przesunąłem granice narodów i rozgrabiłem ich skarby, a mieszkańców powaliłem, jak mocarz”. Powiedział mu Raban Gamliel: Pismo mówi: (Jer. 49,6) „Potem zmienię jednak los synów Ammona” - i już powrócili. Powiedział mu rabi Jehoszua: Pismo mówi: (Amos 9,14) „Uwolnię z niewoli lud mój izraelski” - a dotąd nie powrócili. I zezwolono mu na wejście do zgromadzenia.

4.5. Tłumaczenie³ w księgach Ezry i Daniela zanieczyszcza dłonie. Tłumaczenie takie zapisane pismem [staro]hebrajskim, jak również język hebrajski zapisany jako tłumaczenie, lub pismem [staro]hebrajskim nie zanieczyszczają dłoni. Nigdy nie będą zanieczyszczać, chyba że zostaną zapisane pismem asyryjskim⁴ na skórze i tuszem.

4.6. Saduceusze mówią: Oburzamy się na was, faryzeusze! Gdyż mówicie: Święte księgi zanieczyszczają dłonie, a księgi Homera nie zanieczyszczają dłoni. Powiedział rabi Jochanan Ben Zakai: Czyż nie mamy na faryzeuszy więcej niż to? A wtedy [Saduceusze] mówią: Kości osła są czyste, zaś kości Arcykapłana Jochanana są nieczyste! Odpowiedzieli mu: zgodnie z miłością do nich ich nieczystość, aby nikt nie poważył się zrobić łyżki z kości ojca swego i matki swej. I powiedział im: Także przy świętych księgach zgodnie z miłością do nich ich nieczystość - księgi Homera nie są kochane, więc nie zanieczyszczają dłoni.

4.7. Saduceusze mówią: Oburzamy się na was, faryzeusze! Gdyż uważacie, iż strumień⁵ jest czysty. Faryzeusze mówią: Oburzamy się na was, saduceusze! Gdyż uważacie, iż struga wody wypływająca z cmentarza jest czysta. Saduceusze mówią: Oburzamy się na was, faryzeusze! Gdyż mówicie: Osły oraz woły które wyrządziły szkody są winne, zaś niewolnik, lub niewolnica, którzy wyrządzili szkody - są niewinni. Jak to jest z moim osłem i wołem, względem których nie muszę wypełniać przykazań: czyż nie jestem odpowiedzialny za szkody które wyrządziły? Zaś mój niewolnik, lub niewolnica, względem których muszę wypełniać przykazania: Czyż prawo nie zobowiązuje mnie do odpowiedzialności za szkody które wyrządzili? Odpowiedzieli im: Nie. Jeżeli wymieniliście mego osła, czy wołu, które nie mają zdolności pojmowania, co powiecie o mym niewolniku, lub niewolnicy, którzy mają zdolność pojmowania? Jeżeli ich rozdrażnię, gotowi są pójść i podpalić stóg kogoś innego, a wtedy byłbym zmuszony zapłacić [odszkodowanie].

4.8. Powiedział heretyk z Galilei⁶ Oburzam się na was, faryzeusze! Gdyż piszecie w liście [imię] władcy⁷ razem z [imieniem] Mojżesza! Faryzeusze zaś mówią: Oburzamy się na ciebie, heretyku z Galilei, gdyż piszecie władcę wraz z Imieniem Pańskim na jednej stronie! I jakby tego było mało, piszecie władcę u góry, a Imię Pańskie u dołu! Gdyż powiedziano: (2 Mojż. 5,2) „Kimże jest Pan, abym musiał usłuchać Jego rozkazu i wypuścić Izraela?” A gdy cierpiał, co powiedział? „Pan jest sprawiedliwy” (tamże 9,27).